Postoji razlika između onoga što obično nazivamo podvalama (psinama ili engl. hoaxes) i prevarama u užem smislu (na engl. frauds).

Pojednostavljeno od podvala nema materijalne koristi.

Podvale mogu biti  zabavne, pa ponekad i korisne, u smislu da neko izvuče pouku.

Ako se umjesto pouke iz podvale očekuje korist onda ona postaje sredstvo prevare.

Ako je rezultat podvale smijeh moze se govoriti i o terapeutskom dejstvu, jer znate kako se kaže: Ko se smije, doživjet će stotu! 

Jedan od najčuvenijih primjera podvale je prikaz invazije Marsovaca Orsona Velsa čuvena radio-drama  o čemu možete pročitati više u Mitovima i legendama na ovom sajtu.

Pitanje života u svemiru bilo i inače plodno tlo za podvale.

Tako je sredinom 19. vijeka ser Džon Hersel,  izumitelj astrofotografije, bio žrtva novinarske „podvale s Mjesecom”. U jednim američkim novinama pojavio se, pod pseudonimom, feljton koji je detaljno opisivao detalje života i civilizacije na Mjesecu koje je, tobože, Hersel posmatrao svojim novim velikim teleskopom iz Južne Afrike.

Tekstovi su bili u toj mjeri dobro i uverljivo napisani, da su prevarili ne samo hiljade čitalaca, već i nekoliko profesora s Jejla i drugih univerziteta.

Sam ser Džon se, kažu, do suza smijao člancima i govorio da je prava šteta sto nisu istiniti.

Sokal

Podvale potiču ili van nauke, ili su usmjerene ka vannaučnoj publici. Obično koriste  neznanje, neobrazovanost i neupućenost. Međutim ponekad iz različitih razloga dogode se podvale i u čisto akademskim i naučnim krugovima.

U novije vrijeme, 1996. godine, pojavila se čuvena „Sokalova podvala”. Afera Sokal bila je centralna i najpoznatija epizoda "Naučnih ratova", prepirke koja je uzburkala akademsku atmosferu tokom 1990-ih.

Njujorški fizičar Alen Sokal iznerviran niskim akademskim standardima u jednom djelu društvenih nauka, poslao je jednom uglednom „društvenjačkom” časopisu tekst sastavljen od potpunih nebuloza, ali napisan bombastim pseudonaučnim žargonom i zamaskiran gomilom autentičnih citata i literature.

Prekoračivanje Granica: u Pravcu Transformativne Hermeneutike Kvantne Gravitacije (ili u orginalu: Transgressing the Boundaries: Towards a Transformative Hermeneutics of Quantum Gravity). Već i sam naslov "miriše" na prevaru. Ali...
Članak je prihvaćen i objavljen.

Kao što sam ističe, nije vjerovao da će bulažnjenje koje bi i srednjoškolac trebalo da prepozna kao takvo, proći „ugledne akademike”, recenzente i urednike.

Kad je Sokal priznao da je u pitanju bio ogled, rasplamsala se široka i veoma korisna rasprava koja  traje i do današnjeg dana.