5.1.5 Paracelzius     

(1493-1541)

-Medicinske reminiscencije-Velikani i predhodnici moderne medicine-Paracelzius-

Ličnost za koju može da se kaže da je sinonim za doba alhemije jeste Paracelzus. 
On je odigrao veoma važnu ulogu na polju medicine i farmacije.

Svojim učenjem o ljekovima postavio je temelje novim terapeutskim shvatanjima. Prije svega, pripisuju mu se zasluge za uvođenje različitih supstanci u terapiju, naročito metala. 

Primjenio je (al)hemijske tehnike u proizvodnji lijekova i označio početak hemijatrije, iz koje je kasnije nastala nova naučna grana – farmaceutska hemija.

“Postoje dvije vrste ratova na zemlji:

jedan zahvaljujući tvrdoglavosti – jer svaka sila je lošeg i nezakonitog porjekla.

Drugi je rat naših dijelova tijela – bolest.

Prvi ima ponos i svoju blistavu raskoš kao osnovu, drugi se događa u tijelu i neminovnost je kod koje više  nema mjesta ponosu.“  Paracelzius

Aurol Filip Teofrast Bombast fon Hoenhajm (Auroleus Phillipus Theophrastus Bombastus von Hohenheim), poznatiji kao Paracelzius (Paracelsus), rođen je 10. novembra 1493. godine u Silbruku blizu Ajnsidelna u kantonu Švajcarske. Bio je sin poznatog ljekara i kao veoma mlad, počinje da se interesuje za alhemiju, hemiju i medicinu. U šesnaestoj godini upisuje u Bazelu studije hemije, hirurgije i medicine.

Napisao je mnoga djela iz medicine i farmacije, kao i iz filozofije i astrologije. U najznačajnija djela, koja je ostavio iza sebe, spadaju: „De Arcanis“, „De Elixiriis“, „Methodus Pharmacandi“, „De transmutatione metallorum“. Samo jedno njegovo delo – „Velika hirurgija“ („Die grossen Wundartzney“) štampano je za njegovog života (1536. godine). Sabrana djela Paracelzusa objavljena su u Bazelu, poslije njegove smrti, u periodu između 1589. i 1591. godine.

U alhemiji Paracelzus je vidio mogućnost lječenja bolesti lijekovima boljim od onih do tada korišćenih.
Galenovo učenje proglasio je zastarjelim, predavanja nije držao na latinskom već na njemačkom jeziku i, konačno, javno je spalio Avicenin „Canon medicinae“. Ovakvo ponašanje bilo je razlog da ga tadašnji autoriteti proglase jeretikom, a njegovo učenje označe kao jeres.

Paracelzus uvodi hemiju u medicinu (hemijatrija) i počinje da primjenjuje terapiju kakva nije bila karakteristična za to vrijeme. Njegova pisana i praktična djela su od velikog značaja za farmaciju, medicinu i hemiju.

Jedan od Paracelzusovih ciljeva bio je pronalaženje univerzalnog lijeka za svaku bolest, koji je nazivao arcanum.  Paracelzus sve životne funkcije svodi na hemijske procese za koje kaže da su isti u ljudskom organizmu kao i u prirodi i neorganskom svijetu.

Smatrao je da posebne sfere svojim uticajem na čovjeka dovode do pojave pojedinih bolesti. Takvih sfera ili, kako ih Paracelzus naziva, entia ima pet:

• ens astrorum (kosmički uticaji koji zavise od klime i zemlje),

• ens veneni (otrovna supstanca u krvi koja dovodi do bolesti),

• ens naturale (prirodni nedostaci),

• ens spirituale (psihički nedostaci) i

• ens deale (bolest koju je poslalo proviđenje; božanski uticaj).